مقالات
مقایسه کابل شیلد دار و بدون شیلد در نصب تابلو برق صنعتی
- فیروزه جعفرزاده
- بدون دیدگاه
تفاوت کابل شیلد دار تابلو برق چیست؟
کابل‌های شیلد دار، برخلاف کابل‌های معمولی، دارای لایه‌ای محافظتی به نام شیلد هستند که از تأثیر نویزها و امواج الکترومغناطیسی روی سیگنال‌ها جلوگیری می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که در تابلوهای برق صنعتی یا فضاهای دارای تجهیزات حساس، دقت و پایداری عملکرد سیستم حفظ شود. در این مقاله به‌طور کامل به بررسی کاربردها، مزایا، معایب و تفاوت این نوع کابل‌ها با انواع دیگر خواهیم پرداخت.
کابل شیلد دار چیست و چرا در تابلو برق اهمیت دارد؟
کابل شیلد دار (Shielded Cable) به کابلی گفته می‌شود که دارای یک یا چند لایه حفاظتی (شیلد فلزی یا آلومینیومی) اطراف هادی‌هاست. این لایه با هدف کاهش تداخلات الکترومغناطیسی (EMI) و رادیویی (RFI) طراحی شده است.
بسیاری از کاربران کابل شیلد دار را با کابل دارای عایق اشتباه می‌گیرند، در حالی که تفاوت شیلدینگ و عایق کابل در عملکرد و ساختار فنی آن‌ها بسیار واضح است و نباید این دو مفهوم را با هم یکی دانست.
در تابلو برق‌ها، به‌ویژه تابلوهای کنترل، اتوماسیون یا شبکه‌های حساس، دقت عملکرد تجهیزات الکتریکی اهمیت بالایی دارد. استفاده از کابل شیلد دار در این موارد، از بروز خطا، نویز، یا حتی آسیب به تجهیزات جلوگیری می‌کند. این موضوع خصوصاً در پروژه‌های صنعتی با تراکم بالای کابل‌کشی و وجود منابع نویز بسیار حیاتی است.
تفاوت کابل شیلد دار و کابل معمولی در چیست؟
| ویژگی‌ها | کابل شیلد دار | کابل بدون شیلد |
|---|---|---|
| مقاومت در برابر نویز | بسیار بالا | پایین |
| کاربرد در تابلو برق حساس | توصیه شده | تنها در کاربردهای عمومی |
| قیمت | بالاتر | ارزان‌تر |
| انعطاف‌پذیری | کمی کمتر به دلیل لایه شیلد | بیشتر |
| نصب و نگهداری | نیاز به دقت در اتصال شیلد | آسان‌تر |
کابل شیلد داچه کاربردهایی در تابلو برق دارد؟
کابل‌های شیلد دار در تابلو برق‌ها کاربردهایی بسیار متنوع دارند، به‌ویژه در محیط‌هایی که سیگنال‌های حساس یا تجهیزات دقیق الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کابل‌ها معمولاً در تابلوهای کنترل صنعتی، خطوط تولید خودکار، سیستم‌های PLC، شبکه‌های ابزار دقیق و همچنین تابلوهایی که به سنسورها، عملگرها یا تجهیزات مخابراتی متصل هستند استفاده می‌شوند. وجود لایه شیلد در این کابل‌ها باعث کاهش قابل‌توجه نویز الکترومغناطیسی می‌شود و انتقال داده یا انرژی را با دقت بیشتری انجام می‌دهد. در نتیجه، کیفیت عملکرد تابلو برق به شکل محسوسی افزایش می‌یابد.
چه ویژگی‌هایی باید در یک کابل شیلد دار مناسب برای تابلو برق وجود داشته باشد؟
یک کابل شیلد دار مناسب برای تابلو برق باید چند ویژگی کلیدی داشته باشد تا عملکرد آن در شرایط صنعتی و محیط‌های حساس تضمین شود. مهم‌ترین ویژگی‌ها شامل وجود شیلد بافته یا فویلی برای محافظت در برابر تداخل الکترومغناطیسی، روکش مقاوم در برابر حرارت، روغن و مواد شیمیایی، هادی مسی با خلوص بالا، تاییدیه‌های استاندارد ملی یا بین‌المللی و همچنین انعطاف‌پذیری کافی برای نصب آسان در فضاهای تابلو برق می‌باشد. علاوه بر این، قابلیت اتصال صحیح شیلد به سیستم زمین نیز اهمیت بالایی دارد تا نقش محافظتی آن به‌درستی ایفا شود.
آیا کابل زره‌دار همان کابل شیلد دار است؟
خیر، کابل زره‌دار و کابل شیلد دار دو نوع کاملاً متفاوت از کابل‌ها هستند، هرچند گاهی در یک محصول ترکیب می‌شوند. کابل زره‌دار دارای پوشش فلزی مقاوم است که برای حفاظت مکانیکی در برابر فشار، ضربه یا جویده شدن توسط جوندگان طراحی شده است. در مقابل، کابل شیلد دار برای محافظت الکتریکی در برابر تداخل نویزهای الکترومغناطیسی ساخته می‌شود. بنابراین، کاربرد این دو کابل نیز متفاوت است؛ یکی برای ایمنی مکانیکی و دیگری برای پایداری سیگنال و کاهش اختلالات الکترونیکی.
چه نکاتی را باید هنگام نصب کابل شیلد دار در تابلو برق رعایت کرد؟
نصب صحیح کابل شیلد دار در تابلو برق مستلزم رعایت چند نکته کلیدی است تا عملکرد محافظتی شیلد بهینه باشد. اولین و مهم‌ترین مورد اتصال صحیح شیلد به سیستم زمین است، زیرا بدون این اتصال، شیلد نمی‌تواند نویزها را تخلیه کند. در این زمینه، استفاده از کابل ارت نیز برای تکمیل مسیر تخلیه جریان‌های ناخواسته و حفظ ایمنی الکتریکی تابلو ضروری است.
همچنین باید از خمش زیاد در نقاط اتصال یا نزدیک کانکتورها اجتناب شود، چراکه می‌تواند باعث آسیب به شیلد یا کاهش عمر کابل شود. در محیط‌های صنعتی با سطح نویز بالا، استفاده از کابل شیلد دار با چند لایه محافظ توصیه می‌شود. همچنین انتخاب روکش مقاوم در برابر شرایط محیطی نظیر رطوبت، دمای بالا یا مواد شیمیایی اهمیت زیادی دارد.
نکات مهم در نصب کابل شیلد دار در تابلو برق چیست؟
- شیلد باید در یک طرف یا هر دو طرف به سیستم زمین متصل شود تا اثر محافظتی داشته باشد.
- از خمش زیاد کابل در محل‌های اتصال پرهیز شود، چون ممکن است شیلد آسیب ببیند.
- در محل‌های دارای نویز شدید، استفاده از کابل‌های با شیلد دو لایه توصیه می‌شود.
- در صورتی که تابلو در معرض رطوبت یا دمای بالا باشد، باید کابل دارای روکش مقاوم انتخاب شود.
سؤالات متداول درباره تفاوت کابل شیلد دار تابلو برق
1. کابل شیلد دار دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟
کابل شیلد دار با استفاده از یک لایه محافظ (شیلد فویلی یا بافته)، نویزهای الکترومغناطیسی محیط را جذب و دفع می‌کند تا سیگنال‌ها یا جریان برق بدون تداخل منتقل شوند. این ویژگی در تابلوهای برق صنعتی و کنترل دقیق بسیار مهم است.
2. آیا می‌توان از کابل بدون شیلد در تابلو برق استفاده کرد؟
بله، اما فقط در مواردی که تجهیزات حساس به نویز وجود ندارند یا محیط دارای تداخل الکترومغناطیسی کمی است. در غیر این صورت، استفاده از کابل بدون شیلد ممکن است منجر به اختلال در عملکرد سیستم شود.
3. چطور بفهمیم کابل موردنظر شیلد دار است یا خیر؟
کابل شیلد دار معمولاً در مشخصات فنی یا روی بدنه کابل با علامت‌هایی مانند Shielded, STP, یا نماد شیلد مشخص می‌شود. همچنین در کاتالوگ سازندگان یا دیتاشیت کابل به‌وضوح به نوع شیلد اشاره می‌شود.
4. کابل زره‌دار بهتر است یا شیلد دار؟
هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. کابل زره‌دار برای حفاظت مکانیکی در برابر ضربه مناسب است، در حالی که کابل شیلد دار برای کاهش نویز الکترومغناطیسی استفاده می‌شود. در برخی موارد، ترکیب هر دو نوع محافظت توصیه می‌شود.
5. چه برندهایی کابل شیلد دار تابلو برق تولید می‌کنند؟
در بازار ایران برندهایی مانند کابل البرز، رسانا، پارس صنعت، سیمیا و فایبر ایران کابل‌های شیلد دار با کیفیت و دارای استاندارد تولید می‌کنند. انتخاب برند معتبر نقش مهمی در عملکرد و ایمنی دارد.
6. آیا کابل شیلد دار در برابر آب یا حرارت مقاوم است؟
این ویژگی بستگی به نوع روکش و طراحی کابل دارد. بسیاری از کابل‌های شیلد دار صنعتی دارای روکش PVC مقاوم به رطوبت یا حتی روکش نسوز هستند که در شرایط سخت نیز دوام بالایی دارند.
نتیجه‌گیری: کدام کابل برای تابلو برق مناسب‌تر است؟
در نهایت، اگر پروژه شما در حوزه تابلوهای برق صنعتی، ساختمانی یا کنترل دقیق است، استفاده از کابل شیلد دار، گزینه‌ای حرفه‌ای و ایمن خواهد بود. تفاوت کابل شیلد دار تابلو برق با کابل‌های ساده نه تنها در عملکرد فنی بلکه در طول عمر تجهیزات، کیفیت سیگنال و کاهش خرابی‌ها نمود پیدا می‌کند. هرچند هزینه این نوع کابل بالاتر است، اما در مقابل، از بسیاری هزینه‌های پنهان آینده جلوگیری می‌شود.